DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SECDELER

Üç türlü secde vardır:

1)Sehiv secdesi: namazın usul üzere kılınmasında hata olunca, yapılan secdedir.

2)Tilâvet secdesi: Kuran-ı Kerim’de 14 yerde secde Âyeti vardır. Bu Âyetler okununca hemen secde yapmak gerekir. Kişi “Allah-ü Ekber” der. Elleri, kolları yanındadır. Secdeye varılır. 3 defa “Sübhane Rabbiye’l A’lâ” denir. Sonra secdede iken “okuduğum Âyet hangi manâda ise öyle secde ediyorum, kabul et” diye, duada bulunulur. “ Allah-ü Ekber” diyerek ayağa kalkılır. Eğer hatim ile namaz kılınıyorsa ve namazda iken secde Âyeti okunmuşsa, hemen namazın içinde iken “Allah-ü Ekber” diyerek secdeye varılır, sonra kalkarak namaza kaldığı yerden devam edilir. Tilâvet secdesini yerinde ve zamanında yapmamak, sehiv secdesini gerektirir.

3)Şükür secdesi: Allah’a şükretmek için yapılan secdedir. Namazlardan sonra adet haline getirilerek daimi yapılması mekruhtur. Şükrü içinde hissettiği anda, coşku ile yapmak muteberdir.

 

v  SEHİV SECDESİ (YANILMA SECDESİ)

Namazın usul üzere kılınmasındaki hatalar sebebiyle sehiv secdesi yapılır. Esas beklenen namazı gafletsiz kılmamızdır. Sehiv secdesini yapmak için bile, hiç olmazsa usulde hata yaptığımızı fark edecek kadar gafletsiz olmamız gerekmektedir. Hz.Peygamberimiz (s.a.v.) “Sizden biriniz namazda yanıldığı zaman, yanılma secdesi yapsın” buyurmuştur. Sehiv secdesi sadece eksikler için değil, fazlalıklar için de yapılır. Çünkü insan namazını gaflet ile kılıyorsa, eksiklik veya fazlalık ile hata yapabilir. Bilerek yapılan hataların kusuru sehiv secdesi ile kapanmaz.

1)Farz olsun veya olmasın, namazda her hangi bir farzın kasten veya sehven terk edilmesi, o namazın tekrar kılınmasını gerektirir. Eğer namazın bir rüknü , bir farzı öne alınmış veya sonraya bırakılmışsa, sehiv secdesi gerekir.

2)Bir vacibin kasten terki veya geciktirilmesi günahtır. Burada sehiv secdesi gerekmez. Namazın iadesi yani tekrar kılınması gerekir. Bir vacibin sehven terk edilmesi, yahut geciktirilmesi ya da öne alınması sehiv secdesi gerektirir. Böylece o noksan düzeltilmiş olur. Namaza olması gerekenin dışında bir şey eklemek veya eksiltmek sehiv secdesi gerektirir.

3)Sünnetlerin kasten veya sehven terki, sehiv secdesini gerektirmez. Fakat kasten terk edilmesi bir kusurdur. Sevap ve faziletten mahrumiyet getirir.

Sehiv Secdesinin Yeri Ve Şekli

Hanefilere göre sehiv secdesinin yeri selâmdan sonradır. Son oturuşta iki tarafa selâmdan sonra “Allah-ü Ekber” denilerek secdeye varılır, üç defa “Sübhane Rabbiyel A’lâ” okunur, sonra tekbir ile doğrulunur. Tekrar tekbir ile secdeye varılıp 3 defa “Sübhane Rabbiyel A’lâ” denir. Tekbir ile doğrulup, Tahiyyat, Salâvatlar ve Rabbenalar okunur, selâm verilir. Sehiv secdesi tamamlanmış olur.

Yalnız sağ tarafa selâm verdikten sonra, sehiv secdesi yapmak daha faziletlidir, ihtiyata da uygundur. Bu sebepten cemaatle kılınan namazlarda, cemaatin etkilenmemesi ve yanlışlık olduğunu idrak etmesi bakımından, sadece sağa selâmdan sonra sehiv  secdesi yapılması tercih edilmiştir.

Cemaatle Namaz Kılma Durumunda Sehiv

Secdesi

Sehiv secdesi imama ve yalnız başına namaz kılana vaciptir. İmama uyan kişi, namazında yanılırsa, o kişiye sehiv secdesi yapmak vacip olmaz. Çünkü bu kişi yalnız başına secde edince imamına muhalefet etmiş olur. Eğer imam yanılmışsa, cemaatin ona uyması vaciptir.

Eğer imamın arkasında kılan kişi müdrik veya mesbuk ise, onun da imamın sehiv secdesine katılması gerekir. (Müdrik: namazın başından sonuna kadar imama uyan kişi.

Mesbuk: bir veya birkaç rekât sonra yetişip, imama uyan kişi)

Eğer imam sehiv secdesini yapmazsa, bu secde cemaatten de düşer. Cemaatin secde etmesi vacip olmaz.

Mesbuk, secdelerde imama uyar, selâmda uymaz.

Biri sehiv secdelerini yaparken yanılsa, ayrıca bir sehiv secdesi daha yapması gerekmez.

Hanefi Mezhebine Göre Sehiv Secdesi Yapılması Gereken Haller

1)   Farz namazların ilk iki rekâtında Fatiha’dan sonra Zamm-ı Sûreyi okumayı terk etmek durumunda, 3. ve 4. rekâtta okur, sehiv secdesi yapar. Eğer okumadığını rükû sırasında hatırlarsa, hemen rükûdan kalkar okur, sonra rükû yapar. Sehiv secdesi gerekir. Eğer Fatiha da okunmamışsa, aynıdır.

2)   Üç veya dört rekâtlı farz namazlarda ilk oturuşu terk etmek.

3)   Son oturuşta teşehhüdü terk etmek. Teşehhüde oturmadan ayağa kalkarsa, oturmadığını secdeden önce fark ettiyse hemen oturur, sonra sehiv secdesi yapar. Secdeye vardığında hatırlarsa, farz namazı nafileye döner, bir rekât daha kılıp, altıncı rekâta oturarak tamamlar.

4)   Dördüncü rekâtta oturup, selâm vermeden beşinciye kalkarsa, eğer secdeye varmadan hatırladı ise oturup selâm verir. Secdeye vardı ise altıncı rekâtı da tamamlayıp sehiv secdesi yapar. Böylece farzı tamamlamış olur, iki rekâta nafile olmuş olur. Akşam ve sabah namazları da aynı şekildedir.

5)   Her rekâtın ikinci secdesi tekrar olduğu için unutulabilir. Eğer unutur ayağa kalkarsa, namazın sonunda terk ettiği secdeyi yerine getirir, sonra da sehiv secdesi yapar.

6)   Ayakta duracakken oturmak veya oturacak iken ayağa kalkmak gibi farzın yerini değiştirmek yahut tehir etmek sehiv secdesini gerektirir.

7)   Zamm-ı sûrenin bir kısmı rükû’da okunursa sehiv secdesi gerekir.

8)   Kıraatin yeri değişirse, meselâ Fatiha, Zamm-ı Sûreden sonra okunursa veya üç veya dördüncü rekâtlarda Fatiha’dan sonra sûre okunursa sehiv secdesi gerekir. Birinci oturuşta Tahiyyattan sonra kalkmayıp, Salli ve Bârik’ten az bir şey okumak bile, üçüncü rekâtı geciktirdiği için sehiv secdesi gerektirir. “Allahüm….” Demek bile gerektirir.

9)   Rükû’ ve secdede tâdil-i erkânı yanılarak terk etmek sehiv secdesi gerektirir.

10)Vitir namazında Kunut dualarını unutan sehiv secdesi yapar.

11)Bir namazda bir rüknü tekrarlamak (iki defa rükû veya üç defa secde gibi) sehiv secdesi gerektirir. Farz namazın 1. ve 2. rekâtında Fatiha’yı tekrarlamak, ya da rükû, sücûd ve teşehhüdde Kur’an okumak sehiv secdesi gerektirir. 3. veya 4. rekâtta Fatiha’yı tekrar okumak sehiv gerektirmez. Çünkü bununla bir vacip terkedilmiş veya geciktirilmiş olmaz.

12)Oturması gerekirken, unutup ayağa kalkan kimse, eğer dizleri yerden ayrılmadan hatırladı ise, oturur. Dizleri yerden ayrıldı ise oturmaz, sehiv secdesi yapar.

13)Kaç rekât kıldığını unutsa, bu olay ilk defa oluyorsa, selâm verip, farzı tekrarlar. Unutmak adet haline gelmişse, düşünür zannı ne tarafta ağır geliyorsa zannının kuvvetine göre kılar. Kuvvetli zannı olmazsa az kıldığını esas alarak kılıp, tamamlar.

14)Namaz kıldığına şüphe eden kimse, vakit çıkmadı ise tekrar kılar, çıktı ise kılmaz.

15)Kaç rekât kıldığını şaşırıp, düşünürken rüknü uzatıp gecikmeye sebep olursa, sehiv secdesi gerekir.

İmamla kılınan namazda: imam kıraatı yüksek sesle okuyacak iken, gizli okuyorsa; ya da yavaş sesle okuyacak iken aşikâre okuyorsa sehiv secdesi gerekir.