VELİY (el- Velî) (56)

Yardımcı ve Dost

                       

Kur’an-ı Kerim’de:  Veli ismi; veli, mevlâ ve vâli olmak üzere, Allah’ı vasıflandırmış olarak 11 defa geçer.

                       

1)    Yardımcı anlamında kullanılır: “Mü’min erkekler ile mü’min kadınlar birbirinin velileridir.” Tevbe 71. Burada yardımcı anlamında geçer. Gerçek yardımcının Allah olduğu: Fussilet 31,32

 

2)    Seven, dost anlamında kullanılışı: Bakara 257 / Al-i İmran 68 / Maide 55 / Casiye 19

 

3)    Bir tek Şûrâ 28’de, “hamîd” ismine bitişmiş olarak geçer.

 

4)    Pek çok âyette “nasir” vasfı ile beraber geçer: Bakara 107, 120 / Nisa 45, 123, 173 / Tevbe 74, 116 /Ankebut 22 / Ahzâb 17, 65 / Şûrâ 31

 

5)    Diğer yerlerde tek olarak : Bakara 257 / Âl-i İmrân 68 / A’râf 155, 196 /Yusuf 101 / Sebe’ 41 / Şûrâ 9/ Câsiye 19.

 

6)    Mevlâ olarak:

“mevlâ” ve “nasir” beraberliğinde Enfâl 40

“mevlâhümü’l-hak” şeklinde En’âm 62 / Yunus 30

 

7)   Pek çok âyette tek olarak geçer: Bakara 286 / Âl-i İmrân 150 / Tevbe 51 /  Muhammed 11/ Tahrîm 2,4.

 

Kelime manâsı dost olup, seven, birinin işini üstlenen, yardım eden, manâlarını da taşır. Allah yarattıklarına muhabbetini, sevgisini ihtiyaç anında ve ihtiyaç olmadan da yardım eden olarak gösterir. Yardım etmesi sevgisindendir. Yaratmış olduklarının doğru yolda giderek Zâtına ulaşmasına mani olanları, yani dine düşmanlık edenleri de kahredendir. Veliy kelimesi Kur’an-ı Kerim’de geçerken, Allah, yarattıklarından kendine dost edindiğini belirtmiş oluyor. Bu kul için büyük bir şereftir.

 

“ Allah,iman edenlerin dostudur,onları zulmetlerden nûra çıkarır; küfr içinde  olanların dostu ise şeytandır, onları nûrdan zulmetlere götürür; bunlar Cehennem ehlidir, orada kalırlar.”

Bakara  257

“”Onlar yeryüzünde gezerek kendilerinden öncekilerin akıbetinin ne olduğuna bakmadılar mı? Allah onları tepeledi. İmansızlar için o akıbetin örnekleri vardır. Bunun sebebi Allah’ın mutlaka  iman edenlerin dostu oluşu ve imansızların ise dostunun bulunmayışıdır.” Muhammed  10,11

 

Allah’a    dost olmak,  âyetlerden  anlaşıldığı gibi, iman ile ilgilidir. İmandan anlaşılan hakiki imandır. İmanın hakikatinde aslolan ise yakîndir. Kim Allah’ı şah damarından yakîn olarak biliyor, buna böylece iman ediyor, yaptığı işleri bu yakınlığı dikkate alarak yapıyorsa, yakîni elde etmiş demektir. Yani yakîn, o kişinin bütün hallerine, işlerine, hayatına ve ahiret düşüncesine yansımalıdır.

 

Bu isim ile isimlenen kişi, yakîn sahibidir. İmanın hakikatine ulaşmış, kendisine dost olarak Allah’ı seçmiş, O’nun dostlarını dost edinmiş, düşmanlarını düşman edinmiştir. Bu hali ile Allah’ın yarattıklarına olan sevgi ve muhabbetini bilerek, O’nun sevdiklerine yardım etmeyi ve sevmeyi başarmıştır. Böylece Veliy adını almaya hak kazanmıştır.