ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İMAMET

Cemaatle kılınan namazda kendisine uyulan kişiye “İMAM”denir. Bu göreve de “İMAMET” denir.

Bir kimsenin imamlığı aşağıdaki şartlarla sahih olur:

1)   Müslüman olmak,

2)   Akıllı olmak,

3)   Erişkin olmak,

4)   Erkek olmak,

5)   Abdestli ve necasetten temizlenmiş olmak,

6)   Kıraati düzgün olmak,

7)   Rükûnları usulüne uygun yapan olmak,

8)   Başkasına uymuş olmamak,

9)   Özürsüz olmak (kanama, abdestini tutamama gibi)

10)Telâffuzu düzgün olmak,

11)Gafletsiz namaz kılan olmak. (unutmamak)

 

HANEFİ MEZHEBİNE GÖRE İMAMETE LÂYIK OLMA:

İmamlık sorumluluk isteyen, cemaatin uyması sebebiyle uyulacak özellikler gerektiren bir görevdir. Bu bakımdan bir toplulukta cemaat, uymak üzere imamını seçerken bazı özellikleri araştırmalıdır:

1)   İmamlık yapacak olan kişi, fahiş günah ve hatalardan kaçınmış olmalıdır. Namazda farz miktarınca, yetecek kadar  Kur’an Âyetlerini ezberlemiş olmalıdır. Namazın sıhhatini, namazı bozan şeyleri, usulünü iyi bilmelidir.

2)   Kıraat için, tecvit ve tilâvet bakımından en güzel olanlar tercih edilmelidir. Hz. Peygamberimiz (s.a.v.): “ Allah’ın kitabını en iyi bilen, cemaate imamlık eder. Kıraatte eşit olurlarsa, sünneti en iyi bilen imamlık eder” buyurmuşlardır. (Ebû Mes’ud r.a.)

3)   Şüphelilerden en çok sakınan, takvada önde olan imamlık yapar. Takva, Allah’dan sakınmaktır. Haram olandan uzak durmaktır.

4)   İmamlık yapacak olanların içinde yaş bakımından daha büyük olanlar, daha lâyıktır. Çünkü yaşı daha büyük olanın Allah korkusu daha çok olur. Hz. Peygamberimiz (s.a.v.) İbn-i Ebu Müleyke’ye şöyle buyurmuştur: “ Size en büyüğünüz imamlık etsin”.  (Mâlik b. Huveyris r.a.)

5)   Buraya kadar sayılan şartlarda eşitlik varsa, yani imam olacak kişilerin hepsi de bu şartlara hâiz iseler, içlerinde ahlâkı en güzel olan tercih edilmelidir. Bu ahlâktan kastedilen ise yumuşak huylu ve hayâ sahibi olmadır.

6)   Sonra yüzü güzel olandır.

7)   Sonra neseb bakımından üstün olandır.

8)   Sonra sesi güzel olandır.

9)   Sonra elbisesi en temiz olandır.

Eğer bir cemaatte bu özelliklere sahip çokça imam namzeti varsa kur’a çekilir.

Eğer cemaatin arasında devlet başkanı varsa, ön safa geçirilir, sonra emir geçirilir, sonra kadı, ondan sonra evin sahibi olan kişi geçirilir. Evin sahibi olan kişi kiracı bile olsa, hüküm böyledir. Hz. Peygamberimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuşlardır: “ Bir kimse bir kavmi ziyaret ederse, onlara imamlık etmesin, içlerinden biri kendilerine imamlık etsin”. (Mâlik b. Huveyris r.a.)

Beş şeyi imam yapmazsa cemaat de yapmaz:

1)   İmam Kunut dualarını okumazsa, cemaat de okumaz.

2)   İmam dört rekâtlı namazın ikinci rekâtında oturmazsa, cemaat de oturmaz.

3)   İmam secde Âyet’i okuyup, tilâvet secdesi yapmazsa, cemaat de yapmaz.

4)   İmam secde-i sehv yapmazsa, cemaat de yapmaz.

5)   İmam Bayram namazındaki tekbirleri yapmazsa, cemaat de yapmaz.

Dört şeyi imam yapsa da cemaat yapmaz:

1)   İmam  ikiden çok secde yaparsa, cemaat yapmaz.

2)   İmam beşinci rekâta kalkarsa, cemaat kalkmaz, imamı bekler, beraber selâm verirler.

3)   İmam Bayram tekbirini, bir rekâtta üçten çok yaparsa, cemaat yapmaz.

4)   İmam cenaze namazında, dörtten çok tekbir yaparsa, cemaat yapmaz.

On şeyi imam yapmazsa, cemaat yapar:

1)   İftitah tekbirinde el kaldırmak.

2)   “Sübhaneke” okumak.

3)   Rükû’a eğilirken tekbir getirmek.

4)   Rükû’ da tesbih okumak.

5)   Secdeye varırken ve kalkarken tesbih söylemek.

6)   Secdelerde tesbih okumak.

7)   İmam “semiallah-ü limen…” demezse, cemaat “Rabbenâ lekel hamd” der.

8)   Tahiyyattaki okumaları, cemaat tam okur.

9)   Namaz sonunda selâm vermek.

Kurban Bayramı’nda farzdan sonra selâm verir vermez,tekbir okumak.